Veilinghuis Bernaerts & het Topstukkendecreet
Bernaerts Auctioneers is fier uit eigen wil en overtuiging constructief te hebben bijgedragen tot het verwerven van niet minder dan drie Topstukken voor de Vlaamse overheid. Een kort chronologisch overzicht.
In 2014 kwam een klant bij de afdeling Werk op papier met een forse foliant onder de arm. Het betrof een 18de-eeuwse bundel van theaterteksten voor de Lierse Rederijkerskamer, getiteld ‘’t dor wert groeyende’. Omdat het snel duidelijk werd dat het hier over een gevoelig en uitermate belangrijk historisch literair document betrof, besloot het veilinghuis rechtstreeks contact te nemen met Steven Van Impe van de Erfgoedbibliotheek. Er werd een akkoord gevonden het stuk niet op veiling aan te bieden, maar de eigenaar rechtstreeks in contact te brengen met de Consciencebibliotheek. Het zou gevoelig meer hebben kunnen opbrengen op de openbare veiling, maar Bernaerts besloot haar bemiddelende rol op een discrete manier op te nemen door het aan een redelijke prijs te laten onderbrengen op de juiste locatie, ter lering en consultatie van meerderen. (lees meer op Zeldzaam en onmisbaar, Twintig jaar Topstukkendecreet, uitgave Openbaar Kunstbezit Vlaanderen, oktober 2023, pp. 38-39)
Een dubbelzijdige pen-en penseeltekening, die o.m. via het Rubenianum en de Fondation Custodia tot bij de experte terzake, Anne-Marie Logan, als authentiek van de hand van Peter-Paul Rubens werd bevonden, kwam op 2 mei 2016 onder de hamer bij Bernaerts. Tijdens de kijkdagen werd het blad per decreet opgenomen als Topstuk door de Vlaamse Overheid, een unicum in de Belgische kunsthandel. Praktisch betekende dit dat er voor de veiling zelf geen enkel beperking werd opgelegd en dat ze zoals andere stukken aan Vlaamse of niet-Vlaamse geïnteresseerden per opbod kon worden aangeboden. Deze beschermingsmaatregel van het Topstukkendecreet (2003) hield wel in dat de tekening niet naar het buitenland kon zonder toestemming van de Vlaamse Overheid. Als de toestemming niet geboden zou worden, dan had de nieuwe eigenaar het recht de tekening te laten overkopen aan een prijs die door drie deskundigen zou worden bepaald én aan de internationale marktwaarde. En dat is tot op heden niet het geval. De nieuwe eigenaar immers is The Phoebus Foundation, die ze in huis houdt. (op.cit., p.86)
Bij de opening van het KMSKA in oktober 2022 organiseerde het veilinghuis een gethematiseerde veiling ‘The Grand Opening’ met daarin in de catalogus opgenomen de originele architectuurplannen en het bouwdossier, afkomstig van de familie van de architect Frans Van Dijk. De rol van bemiddelaar bestond vooral hierin maanden op voorhand de belanghebbenden over de veiling in te lichten, een aparte tentoonstelling te hebben georganiseerd in augustus zodat op het moment van de veiling geen inhaalmanoeuvre diende uitgevoerd. Aansluitend op de veiling werd het geheel van het geveild archief erkend als topstuk. (op.cit., pp.62-63)
Het bewijst eens te meer dat het veilinghuis haar dienstverlenende functie kan en wil uitbreiden. Het voor de hand liggende, louter geldelijk profijt werd in bovenstaande gevallen overstegen waarbij de rol van het veilinghuis als bemiddelaar tussen mens en maatschappij een bredere invulling krijgt. Ook een veilinghuis neemt dus haar verantwoordelijkheid als het aankomt op patrimoniumbescherming.